Garpu Kale ve Çevresinde Görülen Kültler ile Kybele ve Attis’in hikayesi
İlimiz, Salıpazarı ilçesi, Konakören Köyü, Garpu Mevkii, Ada 202, parsel 1 de bulunan ormanlık saha içerisinde yer alan ve halk arasında Amazon Kalesi olarak bilinen Garpu Kale genel olarak açık hava tapınağı ve Phryg Kaya Altarları özeliği göstermektedir. Phryg kaya altarları özellikle yüksek platolar, şehir ve kale girişleri, su kenarları, akarsuların suladığı bereketli ovalara doğru bakan kayalıklar üzerinde yer almaktadır. Yeşil Irmağın (İris) suladığı ve küçüklü büyüklü bir çok akarsu ile beslenen Çarşamba Ovasına hakim noktada konumlanmış Garpu Kale kaya altarında tanrıça Kybele, çiftçileri ve verimli ovaları korumakta ve böylece ovanın her noktasından görünen kült merkezine tapınım aralıksız devam edebilmektedir.
Garpu Kale açık hava tapınağı/kaya altarına Konakören- Esat çiftliği köylerini birbirine bağlayan stabilize yoldan orman içerisine ayrılan ve doğu yönde ilerleyen patika yoldan gidilir. Düzgün ve çok dar olmayan patikanın Garpu Kaleye 500 m. mesafesinde Ardıç pınarı olup, mevcut yolun öteden beri kervan yolu güzergahı olduğu da bilinmektedir. Yaklaşık 2 km. lik bir yürüyüşle ana kayaların yer yer yontularak düzleştirildiği patikadan girişe ulaşılır. Kuzey yönde dar olarak çıkıntı yapan ana kaya kitlesi üzerine doğu–batı yönde konumlandırılarak kemer şeklinde oyulmuş olan kapı 1,45 cm. eninde ve 2,4 cm. boyundadır.
Girişten doğu yöne doğru düzleştirilmiş bir alandan kayaya oyulmuş 120 basamakla güney istikametinde yukarı doğru çıkılmaktadır. Basamaklar boyunca kenarlarda rastlanan oyuklar orijinal kullanımda güvenlik amaçlı ip, ahşap yada madeni korkulukların varlığını göstermektedir. Kayaya yontulmuş ana merdiven güney yönde zirveye doğru devam ederken, belli bir mesafeden sonra batıya doğru iki kola ayrılmaktadır. Kuzey yöndeki, dar ana kaya uzantısına yönelir ve yontularak düzleştirilmiş uzunluğu 10 m., eni 4 m., derinliği 3,5 m. olan platformda son bulur.
Basamaklarla zirve ile irtibatlandırılmış bu platformun batı kenarında 1,30 cm. eninde, 1 m. boyunda, 53 cm. derinliğinde Kybele Tahtı şeklinde düzenlenmiş kaya altarı konumlandırılmıştır. Platformun kuzey yönünde ise dar bir patika ile ulaşılan ve her iki kenarında en üst seviyeye kadar basamaklara yer verilerek vurgulanmış mihrap şeklinde sunak alanı bulunmaktadır. 1,92 cm. eninde, 2,24 cm. boyunda yontularak konumlandırılmış kaya mihrabının derinliği 2.10 cm. olup, batı duvarında tapınım anında tanrıça heykelinin konulduğu 36 cm. eninde ve 38 cm. boyunda bir niş, tabanında ise kurban kesme çukuru ve kanallar yer almaktadır.
Garpu kalenin bulunduğu mevkiden 3 km. kadar güneyde Esat Çiftliği Köyü, Üçevler (sadırlık) Mahallesinde doğal kaya ininin insan eliyle genişletildiği bir mağara yada in mabet tespit edilmiştir. İnbükü adıyla anılan mağara 20 m. lik ağız açıklığına, 45 m. uzunluğa sahip olup, kuzey- güney yönünde konumlanmıştır. Ağız kısmı kuzey yönde olan mabedin en geniş yeri 20 m., orta alan 8,5 m., en dar yeri ise 2,8 m. eninde ölçülere sahiptir. Ortalama yükseklik 15 m. olup, uç kısımda 1,80 cm. dir. Girişe 5 m. mesafede doğu yöndeki kayaya oyulmuş üç basamaklı seki düzenlemesi bulunmaktayken son yıllarda tahrip edilmiştir. Girişin üst kısmından akan suyun yakın zamana kadar ağaçtan bir tekneye aktığı köylülerce ifade edilmektedir. Mağara ağzı ile çevresinde Tunç ve Demir Çağ seramikleri tespit edilmiştir.
Attis ve Kibele’nin Aşkı:
Attis Kybele'nin sevgilisidir. Ancak Kybele'ye verdiği sözü unutarak Pessinus Kralı'nın kızına aşık olur. Onunla evlendikleri gece düğüne Tanrıça Kybele de davet edilir. Ancak Kybele düğüne geldiğinde ve Attis ile karşı karşıya kaldığında Attis ne yapacağını bilemez. Kybele'ye olan sözünü unuttuğu için duyduğu pişmanlıktan ötürü cinsel organını orada keser ve kanlar içinde kıvranmaya başlar. Sevgilisinin böyle acı içinde kıvranmasına daha fazla dayanamayan Kybele Attis'i bir çam ağacına dönüştürerek ona sonsuzluğu bağışlar. Çam ağacının her mevsim yeşil kalmasının sebebi budur. Atisin kanın döküldüğü yerlerde de menekşeler biter.Garpu kale eve çevresinde çok fazla menekşe görülmesi bir tesadüf olmasa gerek….
Ana tanrıçanın çok iyi bilinen diğer bir efsanesi daha vardır.
Bu efsane de hem analık niteliği hem de kültünün özellikleri anlatılmaktadır. Tanrıça, Attis (ateş) adlı erkeğe aşık olur. Attis, Kral Midas'ın kızıyla evlenmek üzereyken karşısına çıkarak çıldırtır ve kendi kendisini hadım etmesine neden olur. Akan kanda bit ve çiçekler, menekşeler biter ve Attis bir çam ağacına dönüşür. Bir başka efsaneye göre Attis, ana tanrıçanın tek başına yarattığı oğludur,büyüdükten sonra da onun sevgilisi olmuştur.Attis Efsanesinde simgelediği gibi akan kan yitirilen erkeklik gücü daha evrensel bir nitelik kazanarak bereket ve canlılığın daha geniş bir alana, yani bütün doğaya geçmesini sağlamaktadır.Kybele,şiir ve düzyazıda adından en çok söz edilen tanrıçalardan biridir.Özellikle Romalı yazarlar Kybele'den sık sık bahsetmişlerdir. Pessinus Mabedi'nde Tanrıça Kybele adına her sene düzenlenen şenliklerde de bu tapınakta rahip olmak isteyen erkeklerin hadım edilmesinin ve kesilen cinsel organlarının bir çam ağacı altına gömülmesinin kökeni budur.
Kaynak: http://www.salipazari.bel.tr/turizm.php?no=408&m=248
Garpu Castle, located in the forest area of Salıpazarı known as Amazon Castle among the people, is an open-air temple which demonstrates the features of Phrygian rock altars. Phrygian rock altars are especially located on high plateaus, city and castle entrances, water edges, cliffs overlooking fertile plains those irrigated by rivers. It is believed that Goddess Kybele preserves the farmers and fertile plains in the Garpu Kale rock altar, which is located at the point that dominates the Çarşamba Plain. The plain is irrigated by the Yeşilırmak river and also fed by a number of rivers that enables worship of the cult center to continue uninterruptedly from every point of the plain.
You may reach the castle by a 2.4km walk through a wide path. The castle today is now in ruins.
عربى
تقع قلعة Garpu في منطقة غابات Salıpazarı المعروفة بين الناس بقلعة الأمازون ، وهي عبارة عن معبد في الهواء الطلق يوضح ملامح مذابح الصخور الفريجية. تقع مذابح الصخور الفريجية بشكل خاص على الهضاب العالية ومداخل المدينة والقلعة وحواف المياه والمنحدرات المطلة على السهول الخصبة التي ترويها الأنهار. يُعتقد أن Goddess Kybele تحافظ على المزارعين والسهول الخصبة في مذبح صخور Garpu Kale ، الذي يقع عند النقطة التي تهيمن على سهل Çarşamba. يروي السهل نهر يشيلرماك ويغذيه أيضًا عدد من الأنهار التي تتيح استمرار عبادة مركز العبادة دون انقطاع من كل نقطة في السهل.
يمكنك الوصول إلى القلعة عن طريق المشي لمسافة 2.4 كم عبر مسار واسع. القلعة اليوم في حالة خراب الآن.
Française
Le château de Garpu, situé dans la
zone forestière de Salıpazarı connu sous le nom de château amazonien
parmi les gens, est un temple en plein air qui montre les
caractéristiques des autels rupestres phrygiens. Les autels rupestres
phrygiens sont surtout situés sur les hauts plateaux, les entrées de
ville et de château, les bords d'eau, les falaises surplombant les
plaines fertiles celles irriguées par les rivières. On pense que la
déesse Kybele préserve les agriculteurs et les plaines fertiles de
l'autel rocheux de Garpu Kale, situé au point qui domine la plaine de
Çarşamba. La plaine est irriguée par la rivière Yeşilırmak et également
alimentée par un certain nombre de rivières qui permettent au culte du
centre de culte de se poursuivre sans interruption depuis chaque point
de la plaine.
Vous pouvez rejoindre le château par une marche de
2,4 km par un large chemin. Le château d'aujourd'hui est aujourd'hui en
ruines.
Espanol
El Castillo de Garpu, ubicado en la zona forestal de Salıpazarı, conocido como el Castillo del Amazonas entre la gente, es un templo al aire libre que muestra las características de los altares de roca frigios. Los altares de roca frigios se encuentran especialmente en altiplanos, entradas de ciudades y castillos, bordes de agua, acantilados que dominan las fértiles llanuras irrigadas por ríos. Se cree que la diosa Kybele conserva a los agricultores y las llanuras fértiles en el altar de roca Garpu Kale, que se encuentra en el punto que domina la llanura de Çarşamba. La llanura está irrigada por el río Yeşilırmak y también alimentada por varios ríos que permiten que el culto al centro de culto continúe ininterrumpidamente desde todos los puntos de la llanura.
Puede llegar al castillo dando un paseo de 2,4 km a través de un camino ancho. El castillo de hoy está ahora en ruinas.
Pусский
Замок Гарпу, расположенный в лесной зоне Салипазары, известной в народе как Амазонский замок, представляет собой храм под открытым небом, демонстрирующий особенности фригийских каменных алтарей. Фригийские каменные алтари особенно расположены на высоких плато, у входов в города и замки, у водоемов, на скалах с видом на плодородные равнины, орошаемые реками. Считается, что богиня Кибеле хранит фермеров и плодородные равнины в каменном алтаре Гарпу-Кале, который расположен в точке, которая возвышается над равниной Чаршамба. Равнина орошается рекой Ешилирмак, а также несколькими реками, что позволяет поклоняться культовому центру непрерывно из любой точки равнины.
Вы можете добраться до замка, пройдя 2,4 км по широкой тропе. Сегодня замок находится в руинах.